ام اس (MS) بیماری ای مزمن و ناتوان کننده سیستم عصبی است که با التهاب در هر مکانی از نخاع و مغز مشخص می شود. شیوع بیماری در زنان ۳ برابر مردان است. اغلب افراد تصور می کنند ابتلا به ام اس به معنای ناتوانی کامل است و تصویری که از این بیماری در ذهنشان نقش می بندد، فردی روی صندلی چرخدار است که توانایی حرکت ندارد درحالی که بسیاری از بیماران ام اس می توانند زندگی عادی خود را بدون هیچ مشکلی ادامه و با فعالیت های ورزشی توان بدنی شان را افزایش دهند.
 
 نقش ورزش در بهبود وضع بیماران ام اس

مبتلایان به بیماری ام اس، بدلیل نداشتن تعادل حین راه رفتن، لرزش، ناپایداری در راه رفتن، سرگیجه، حرکت های ناگهانی اندام ها، ناهماهنگی بدن و ضعف، ترس از فعالیت دارند و همین امر باعث می شود تا مبتلایان را از حضور در عرصه های اجتماع بازدارد.

اما مطالعاتی که به وسیله محققان دانشگاه یوتا منتشر شد، نشان داد بیمارانی که در برنامه های ورزشی ایروبیک شرکت می کنند، نسبت به بیماران دیگر، سطح آمادگی جسمانی، قلبی و عروقی بیشتری دارند و کمتر احساس خستگی می کنند و نگرش مثبت و مشارکت بیشتری در فعالیت های اجتماعی دارند بنابراین می توان گفت ورزش نقش مهمی در درمان و بهبود و حفظ ظرفیت، عملکرد و توانایی بیماران ام اسی دارد. همچنین ورزش مي‌تواند به تخفيف علائم بیماری ام اس کمک کند.اما بسيار مهم است كه براي موفق شدن، احتياط‌هاي لازم را در يك برنامه‌ي ورزشي در نظر بگيريد.
 
مشورت با پزشک را فراموش نکنید

دقت کنید قبل از اقدام به ورزش ابتدا با پزشک خود در خصوص نوع ورزشي كه مناسب شماست و انواعي از ورزش كه بايد از آن اجتناب كنيد ، درمورد شدت فعاليتي كه بايد داشته باشيد و همچنین درباره‌ي دوره و مدت زماني كه بايد ورزش كنيد و در مورد محدوديتهاي فيزيكي شما مشورت کنید.

علاوه بر پزشکان با مراجعه به ساير متخصصان مانند فيزيوتراپ مي‌تواند با توجه به نياز شما نوع ورزشي كه مناسب شما باشد را طراحي كند. در اين صورت ورزشي كه متناسب با علائم باليني، شكل بدن، نيروي بدني و سلامت كلي شماست انجام مي‌شود.
 
نکات مهم در هنگام انجام دادن تمرینات ورزشی
 
-هميشه قبل از شروع ورزش با نرمش مناسب بدن را گرم كنيد و پس از ورزش نيز با نرمش آرام بدن را سرد كنيد.

-به آرامي‌پيش برويد.مثلا اگر قرار است كه 30 دقيقه ورزش كنيد، با جلسات 10 دقيقه‌اي شروع كنيد و به تدريج آن را افزايش دهيد.

-در يك محيط امن ورزش كنيد. ازورزش در سطوح لغزنده اجتناب كنيد، در نور كم ورزش نكنيد، قاليچه‌ها را كنار بگذاريد و هر چيزي كه ممكن است خطري در حين ورزش براي شما ايجاد كند را دور كنيد.

-اگر در تعادل مشكل داريد، هنگام ورزش به يك نرده يا تكيه‌گاه تكيه كنيد.

-هر زماني كه احساس كرديد حالتان خوب نيست و يا ممكن است آسيب ببينيد ورزش را متوقف كنيد.

-فعاليتي را انتخاب كنيد كه براي شما جالب باشد و از انجام دادن آن لذت ببريد.
 
اهمیت کنترل دمای بدن

برخي از افراد مبتلا به MS به گرما حساس هستند. به اين معنا كه در مواقعي كه بدن گرم مي‌شود و دماي آن افزايش مي‌يابد علائم بيماري دوباره پديدار شده و يا بدتر مي‌شوند. در هنگام ورزش دماي بدن افزايش مي‌يابد. به همین دلیل سعی کنید تا به این نکات دقت کنید:

-در ساعات گرم روز ، ورزش نكنيد و از ورزش در ساعات 10 صبح تا 3 بعد از ظهر خودداري كنيد. اگر بيرون از منزل ورزش مي‌كنيد، سعي كنيد صبح ها و يا عصرها ورزش كنيد.

-مقدار زيادي مايعات خنك بنوشيد.

-مراقب حالتهاي بدن خود باشيد. اگر دچار علائمي‌شديد كه قبل از ورزش آنها را نداشتيد، آرام تر ورزش كنيد و يا ورزش را متوقف كنيد تا بدنتان خنك شود.
 
ورزش های مناسب برای بیماران ام اس
 
برای بسیاری ورزش به معنی تحت فشار قرار دادن بدن تا حد درد تعریف شده است که تعریف نادرستی است، چراکه ثابت شده است که اگر فرد مبتلا به ام اس تا حد ایجاد درد ورزش کند خستگی وضعف در آنها افزایش می یابد، برخی بیماران MS با توجه به این دیدگاه، از پرداختن به ورزش خودداری می کنند. اما باید توجه کنند که تمرینات ورزشی را که بدون فشار است و همانطور که پیش از این توصیه شد با مشورت پزشک انتخاب کنند تا از فواید ورزش در بهبود عملکرد روزانه شان و همچنین کنترل علائم بیماری بهره مند شوند.

ورزش نقشی حیاتی در درمان MS دارد. ولی برنامه ورزشی می بایست با اختلال نورولوژیک بیمار تنظیم گردد. افزایش انقباض عضله بسته به درجه آسیب سیستم عصبی مرکزی بر روی اختلالات حرکتی تأثیر می گذارد.

به طور کلی ورزشهاي ايروبيك آبي، شنا، تاي چي و يوگا ورزشهايي هستند كه براي بيماران مبتلا به MS مناسب هستند. اما برای اطلاع این بیماران به بررسی انواع تمرینات ورزشی پرداخته ایم.

-تمرینات استقامتی (هوازی): در بیمار مبتلا به ام اس، آگاهی از توان هوازی می تواند در تهیه برنامه ای برای تمرین های ورزشی مرتب و از افزایش فعالیت فیزیکی موثر باشد. هدف اولیه، در نظر گرفتن تمرین های استقامتی برای مبتلایان به ام اس، افزایش عملکرد فیزیکی و بهبود وضعیت سلامت است. کار با دوچرخه ثابت، راه رفتن، تمرین های هوازی با شدت کم روی صندلی یا در آب، انتخاب هایی خوب هستند که با توجه به علاقه شخصی فرد و نوع و میزان مشکلات فیزیکی او انتخاب می شوند. بهترین ورزش برای بیمارانی که سن بالایی دارند و دچار نقایص حسی پا هستند، تمرین های هوازی در آب است. بهتر است این تمرین ها با شدت کم شروع و از یک صندلی برای حفظ تعادل هنگام ورزش استفاده شود. زیرا با توجه به اینکه یکی از علایم بیماری مشکلات تعادلی است؛ با وجود صندلی و یک تکیه گاه در کنار فرد بیمار احساس امنیت بیشتری دارد.
 
ورزش در آب

با وجودیکه به ورزش در آب در قسمت تمرینات استقامتی اشاره شد ، اما با توجه به اهمیت آن برای بیماران ام اس بصورت جداگانه به آن می پردازیم.

اگرچه ورزش در آب آنچه را که تخریب شده و از دست رفته باز نمی گرداند ولی به علت خصوصیات درمانی آب، قدرت استقامت و هم آهنگی فرد مبتلا را بهبود می بخشد. ورزش در آب یک محیط شناور و بی خطر برای این دسته از افراد ایجاد می کند. آب گرم 80تا 84 درجه فارنهایت (30 تا 31 درجه سانتی گراد) از سفتی عضلات می کاهد و این اجازه حرکت آسان تر را به بیمار می دهد. کار کردن در محیطی که آب تا سینه باشد باعث می شود که به علت شناوری بدن وزن کمتری را متحمل شود و این موضوع باعث کاهش سفتی در ساق پاها گردیده و به راه رفتن کمک می کند. عدم فعالیت سریع منجر به از دست دادن تناسب بدن می گردد که با تکرار تمرین ها در آب، آمادگی جسمانی و هم آهنگی حرکات بدن بهبود می یابد.
 
-تمرینات قدرتی: ضعف عضلانی، از شایع ترین علایم بیماری ام اس است و معمولا جزو علایم اولیه ذکر می شود. حداقل نیمی از افراد مبتلا، خستگی عضلانی را که «پدیده خستگی حرکتی» است، تجربه کرد ه اند. این ضعف عملکرد بیمار را تحت تاثیر قرار می دهد. به طور معمول پس از گذشت مدت زمانی، فرد به دلیل اینکه میزان خستگی بعد از انجام د ادن کارها افزایش می یابد، در انجام فعالیت هایی مانند راه رفتن، بلندشدن از صندلی یا بالارفتن از پله ها دچار مشکل می شود. گرچه افزایش قدرت به خودی خود در تغییر فرایند بیماری تاثیری ندارد اما تمرین های قدرتی می تواند از آتروفی عضلانی جلوگیری کند و ضعف حرکتی آنها را کاهش دهد. به طور کلی تمرین های قدرتی در گروه های بزرگ عضلانی در ۲ یا ۳ روز غیرمتوالی در ۳ ست با تکرارهای ۱۰ تا ۱۵، می توانند موثر باشند.
 
تمرین های انعطاف پذیری: بهتر است حداکثر زمان حرکت های کششی در این گروه بیماران ۳۰ تا ۶۰ ثانیه باشد و ۳ تا ۵ بار تکرار شود. البته گاهی انجام دادن حرکت های کششی در بیماران دچار گرفتگی عضلانی، به زمان بیشتری نیاز دارد. در چنین شرایطی یک حرکت کششی باید به مدت ۲۰ دقیقه تا یک ساعت اما با شدت کم انجام شود.
 
در پایان نكته‌ي مهم اين است كه بيش از حد به ورزش نپردازید ، فعاليتهاي ورزشي در بيماران مبتلا به MS بايد با احتياط انجام گيرد و حركات كششي موجب آسيب نشود. اگر در ورزش افراط كنيد ممكن است موجب كشيدگي عضلات و آسيب به سيستم عضلاني شويد. افزايش درد در عضلات منجر به خستگي بيش از حد و وارد شدن استرس به بدن و ذهن مي‌شود. باز هم تاکید می شود قبل از آغاز برنامه‌ي ورزشي با پزشك خود مشورت كنيد.